PTSS na de bevalling, wat zijn de symptomen?

PTSS na de bevalling, wat zijn de symptomen?

De geboorte van je kind is voor een vrouw vaak een van de mooiste momenten van haar leven. Maar de bevalling kan ook traumatisch zijn. Eén op de tien vrouwen met een bevallingstrauma ontwikkelt bovendien PTSS klachten: herbeleving, angsten, prikkelbaarheid en meer. Hoe ontstaat PTSS na de bevalling en wat kun je eraan doen?

Posttraumatische stress- stoornis (PTSS)

Grote kans dat je de term PTSS (posttraumatische stress-stoornis) niet associeert met zoiets positiefs en moois als de geboorte van een kind: PTSS kennen we vooral als reactie op oorlog, ongelukken of verkrachting. Maar de oorzaak van PTSS is een traumatische ervaring, en een bevalling kán traumatisch zijn. Zowel fysiek, bijvoorbeeld wanneer het eigen leven of dat van je baby gevaar loopt, als mentaal of emotioneel, bijvoorbeeld door verlies van controle of waardigheid.

Wanneer een vrouw na een traumatische bevalling PTSS klachten ontwikkelt, heeft dit een grote invloed op haar leven. De meest voorkomende symptomen zijn:

Herbeleving van de traumatische ervaringen (bv door nachtmerries, een paniekaanval bij het zien van een ziekenhuis, hartkloppingen bij foto’s van je eigen zwangerschap)

Vermijding van prikkels die aan je bevalling herinneren (bv kraamvisite, zwangerschapsfoto’s, ziekenhuizen, maar ook een nieuwe zwangerschap of een uitstrijkje)

Verhoogde prikkelbaarheid (snel geïrriteerd zijn, concentratieproblemen, slaapproblemen, snel schrikken)

Negatieve gedachten en gevoelens (schuldgevoelens, wantrouwen, schaamte, piekeren, angst, boosheid, onzekerheid)

lijn groen oudersenzo
PTSS na de bevalling, wat zijn de symptomen?

Risicofactoren

Ongeveer 10-20 % van de vrouwen ervaart een bevalling als traumatisch. Niet al deze vrouwen ontwikkelen ook PTSS: het gaat dan om een op de tien vrouwen. Daarmee is de kans op PTSS na de bevalling voor alle vrouwen slechts 1 tot 3 %.

Toch is het goed om alert te zijn op symptomen van PTSS na de bevalling, want het kan eigenlijk elke vrouw overkomen. Stichting Bevallingstrauma geeft een overzicht van de risicofactoren voor het ontwikkelen van PTSS na de bevalling. Vaak is PTSS het gevolg van een combinatie van verschillende factoren, zoals:

Medisch verloop van de zwangerschap en bevalling

  • Spoedkeizersnede
  • Kunstverlossing (vacuüm/ tang)
  • Zwangerschapscomplicaties (bijvoorbeeld vroeggeboorte, pre-eclampsie, zwangerschapsvergiftiging)

Ervaring van de bevalling

  • Weinig steun ervaren van zorgverleners
  • Weinig steun van partner
  • Dissociatie tijdens de bevalling
  • Gevoel van controleverlies
  • Negatieve emoties
  • Duur van de bevalling (kort of juist zeer lang)
  • Zeer pijnlijke bevalling

Psychosociale factoren

  • Eerder trauma (met name seksueel misbruik/ geweld)
  • Depressie tijdens de zwangerschap of na de bevalling
  • Ernstige angst voor de bevalling
  • Niet goed met stress kunnen omgaan

Verwarring met Postpartum Depressie

PTSS na de bevalling is niet hetzelfde als een Postpartum Depressie (beter bekend als Postnatale Depressie). Helaas krijgen vrouwen regelmatig de diagnose Postpartum Depressie terwijl er eigenlijk sprake is van PTSS. Dat komt omdat twee van de meest voorkomende symptomen bij PTSS – verhoogde prikkelbaarheid en negatieve gedachten en gevoelens- ook aanwezig zijn bij een Postpartum Depressie.

Merk je bij jezelf, of bij een ander, ook tekens van herbeleving of vermijding? Wees dan alert op PTSS. Want hoewel vrouwen met PTSS na de bevalling zeker óók last kunnen hebben van een depressie, vraagt PTSS wel echt om een andere behandeling. Anti-depressiva medicatie heeft bij PTSS onvoldoende effect.

Onbegrepen

Bovenop de PTSS symptomen voelen veel vrouwen met PTSS na de bevalling zich ook nog onbegrepen en alleen. Voor jou was de bevalling traumatisch, terwijl alle moeders om je heen gewoon weer verder gaan met hun leven en hun kindje! Niet zelden krijgen vrouwen dan ook te horen ‘dat ze dankbaar moeten zijn voor hun baby, en de bevalling achter zich moeten laten’. Of: ‘natuurlijk is een bevalling pijnlijk en spannend, dat hoort er gewoon bij. Nu moet je sterk zijn voor je kindje.’ Maar wat als je zelf zo getraumatiseerd bent door de bevalling, dat verwerken en verder gaan helemaal niet lukt?

Vaak krijgen vrouwen met PTSS na de bevalling dan ook last van schuld- en schaamtegevoelens: ze voelen zich zwakker dan andere vrouwen omdat het hun niet lukt de bevalling te vergeten. Wanneer hun klachten vervolgens keer op keer niet serieus genomen worden, kunnen vrouwen in een isolement raken en bang zijn om hun klachten nog te delen. Zo drukt PTSS als een zware last op hun schouders.

Kun je PTSS na de bevalling voorkomen?

PTSS ontstaat na een traumatische ervaring en of een bevalling traumatisch is hangt voor een belangrijk deel af van de omstandigheden. Een spoedkeizersnede, complicaties tijdens de bevalling, opstartproblemen bij je baby; dergelijke omstandigheden overkomen je. Wat je wél kunt doen is je vooraf goed laten informeren over mogelijke medische ingrepen, zodat je een beetje weet wat je kunt verwachten. Ook een zwangerschapscursus kan je helpen om je – zeker ook mentaal en emotioneel- voor te bereiden op de bevalling.

Daarnaast is het heel belangrijk om steun te ervaren tijdens de bevalling. Dat kan van je partner of moeder zijn, maar ook van een doula. Vertrouwen in de verloskundige, en het team van zorgmedewerkers dat je eventueel bijstaat tijdens de bevalling, is ook belangrijk. Maak daarom vooraf een duidelijk bevallingsplan dat je bespreekt met je verloskundige.

Hulp bij PTSS na de bevalling

Wanneer je klachten ervaart als nachtmerries over de bevalling, paniekaanvallen, negatieve gedachten of concentratieproblemen is het verstandig om hulp te zoeken. Onbehandeld kan PTSS na de bevalling nog lang klachten geven en je dagelijkse leven flink beïnvloeden. Maar er zijn goede manieren om PTSS te behandelen.

Met Cognitieve gedragstherapie (CGT) leer je negatieve gedachtepatronen herkennen en veranderen. Omdat je gedachten veel invloed hebben op je stemming en gedrag, zijn vrouwen met PTSS hier erg mee geholpen. Maar vaak is het ook fijn om de invloed van de traumatische ervaringen te verminderen: dat kan met Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR). Het nare beeld of de nare gedachte krijgt dan met elke behandeling een minder emotionele lading, tot het beeld of de gedachte geen nare gevoelens meer oproept.

Praat erover

Maar de belangrijkste eerste stap naar je beter voelen is om erover te praten met anderen. Het kan moeilijk zijn om te vertellen dat jij je heel ongelukkig en angstig voelt, terwijl je op een roze wolk zou moeten zitten. Probeer je gevoelens en klachten toch te delen met je partner, familie, vrienden of huisarts. Met steun van je omgeving en, indien nodig, behandeling door een therapeut kun je van PTSS herstellen – en eindelijk ook echt genieten van je leven met je nieuwe kindje.

Liefs Irene

Meer informatie

Postpartum psychose en postpartum depressie, Een emotionele tijd.
Hoe ga je om met een Postpartum depressie?
Waar blijft die roze wolk? Als het geluksgevoel uitblijft…

Bronvermelding

Tekst: Irène Storm
Stockfoto: 123rf.com

lijn-groen-oudersenzo
BabyBaby

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *