Wondverzorging. Hoe verzorg je een wond?
Als kinderen spelen, buiten of binnen, kan het altijd gebeuren dat ze op een of andere manier gewond raken. Vaak is het niet meer dan een schaafwond, maar soms gaat de wond toch wel iets dieper. De huid werkt als een barrière tussen ons binnenste en de buitenwereld. Je snapt dat wanneer dat beschadigd is, dat er van allerlei bacteriën vrij toegang hebben om ons lichaam binnen te dringen. Dit kan een nare infectie geven. Belangrijk dus om de wond zo snel en goed mogelijk te verzorgen, zodat indringers geen kans krijgen. Maar wat komt er bij kijken bij de wondverzorging? Wat zijn de do’s & dont’s?
Steriel afdekken
Iedere soort wond vraagt om een andere behandeling, maar in alle gevallen is het noodzakelijk om de wond schoon te maken en steriel af te dekken. Als je nog naar de huisarts (of andere deskundige) wilt gaan, dan kun je het beste de wond steriel afdekken en liever niet eerst schoonmaken. Het gebruik van ontsmettingsmiddelen kunnen de wond kleuren waardoor de arts geen goed beeld krijgt. Laat het schoonmaken in dat geval aan de experts over.
Kleinere wonden kun je prima zelf schoonmaken en verzorgen, door bijvoorbeeld de (kleine) wond even onder de kraan schoon te spoelen. Heb je geen water bij de hand? Dan kun je ook een ontsmettingsmiddel gebruiken, zoals alcohol, Betadine of Sterilon. Vergeet ook niet de huid rondom de wond schoon te maken, anders kan dit de wond weer vervuilen.
Desinfecteren
Desinfecteren voorkomt niet alleen een infectie maar zorgt er ook voor dat de wond sneller en mooier geneest met minder kans op littekens. Als de huid beschadigd is, kunnen de micro-organismen (bacteriën, virussen, schimmels) de huid binnen dringen. De wond kan hierdoor gaan ontsteken. Het is daarom belangrijk om de wond te desinfecteren. Dit kan op de volgende manieren:
Huid nog in tact
Gebruik hiervoor een alcoholische jodium- of chloorhexidine oplossing. Let op eventuele allergieën. Ook zwangere vrouwen en mensen met een schildklieraandoening moeten voorzichtig zijn met jodium.
Huid niet meer in tact
In dit geval kun je beter een middel zonder alcohol gebruiken, zoals bijvoorbeeld povidonjodium of een waterige chloorhexidino oplossing.
Wondverzorging bij een actief bloedende wond
Een actief bloedende wond is een wond waar het bloed uit spuit. Dat kan gelijkmatig gaan maar het kan er ook ritmisch uitspuiten. Dit gaat niet om een klein wondje, maar hier spreek je van grote verwondingen zoals bij een messteek, snijwond of kogelwond. Niet iets wat een kind snel zal oplopen, maar je weet het natuurlijk nooit. Misschien heeft hij wel met het vleesmes gespeeld.
Door het snelle (en grote) bloedverlies kan het slachtoffer een shock krijgen. Het is dus van levensbelang dat het bloeden zo snel mogelijk wordt gestopt en dat er wordt gebeld naar een medische hulpdienst. Tot deze ter plaatse zijn jij de volgende maatregelen treffen:
Bel 112 (of laat iemand anders dit doen).
Zorg dat je slachtoffer ligt.
Laat het slachtoffer het lichaamsdeel met de wond (indien mogelijk) omhoog houden.
Druk de wond dicht (het liefst met steriele handschoenen of steriel verband).
Blijf hierop drukken tot de hulpdiensten er zijn.
Blijf op het slachtoffer letten (ademhaling en bewustzijn)
Wondverzorging bij een matig bloedende wond
De wond kan behoorlijk groot zijn, maar er is niet direct levensgevaar zoals bij de actief bloedende wond. Toch is er vaak een arts voor nodig om de wond goed te verzorgen. De kans is groot dat de wond ook gehecht moet worden. Het is echter wel belangrijk dat je ervoor zorgt dat de bloeding zoveel mogelijk gestelpt wordt en de wond niet geïnfecteerd raakt. Wat jij kan doen is het volgende:
Controleer het slachtoffer (Bij bewustzijn? Ademhaling goed?)
Een vieze wond (of een bijtwond) kun je kort schoonspoelen onder lauw stromend water.
Indien mogelijk, laat het slachtoffer het lichaamsdeel met de wond omhoog houden.
Druk de wond gedurende 10 minuten dicht.
Dek de verwonding steriel af.
Breng het slachtoffer naar de (huis)arts.
In dit geval kun je beter geen ontsmettingsmiddelen gebruiken om verkleuring van de wond te voorkomen. Wacht ook niet te lang met naar een arts te gaan, want door de zwelling van het wondgebied kan het anders lastig hechten worden.
Wondverzorging bij een kleine wond
Dit zijn de kleine snij- en schaafwonden. Je hoeft hiermee niet naar een arts en kunt deze wonden prima zelf verzorgen. Het is wel belangrijk dat je de juiste middelen in huis hebt en de wond goed reinigt voor je hem af dekt. Wat je kunt doen:
Spoel het wondje af onder schoon, lauw water. Is er geen water? Gebruik dan een ontsmettingsmiddel.
Droog de wond met een schone doek of washandje.
Ontsmet de huid met een ontsmettingsmiddel (alcohol, Betadine of Sterilon).
Dek de wond steriel af met een pleister, hechtstrip of steriel gaas.
Oppervlakkige (schaaf)wonden kun je beter aan de lucht laten drogen want anders kunnen de pleisters of kompressen aan de wond gaan kleven. Grotere schaafwonden kun je afdekken met een steriel niet-verklevend kompress.
Huisarts
Ga altijd direct naar de huisarts als er een rode streep in de buurt van de wond verschijnt, het wondje niet wil helen of wanneer er pus uit de wond komt.
Extra tip bij schaafwonden
Als er op een gedroogde schaafwond een korst zit, kun je deze insmeren met wat vaseline om openbarsten te voorkomen.
Tetanus
Bij iedere wond moet je rekening houden met een mogelijke tetanusbesmetting. Je hebt een verhoogd risico als de wond buiten is ontstaan en in contact is geweest met straatvuil, aarde of uitwerpselen van dieren. Ook een beet van een dier kan de kans op tetanusbesmetting verhogen.
Tetanus is een ernstige besmettelijke ziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie die het lichaam binnen komt via een wond. De infectie geeft spierkrampen met vaak ernstige, levensbedreigende gevolgen. Tetanus kan dodelijk zijn wanneer er geen behandeling plaatsvindt.
Terminologie
Wonddrukverband
Doel van een wonddrukverband is om het bloedverlies te beperken en de bloeding te stelpen.
Wonddekverband
Het doel van een wonddekverband is om de bloeding te stelpen en de wond steriel af te dekken.
Blijf rustig
En nu maar hopen dat je al deze informatie nooit nodig gaat hebben! Mocht je het toch ooit nodig hebben, blijf dan vooral heel rustig naar je kind zodat hij niet in paniek raakt. Hoe rustiger jij bent, hoe meer vertrouwen je uitstraalt en hoe rustiger je kind ook zal zijn.
Heb je wel eens een wond moeten verzorgen? Deel gerust je ervaring hieronder in het reactieveld. We kunnen immers van elkaar leren!
Meer informatie
Hoe kun je het beste blauwe plekken verzorgen?
EHBO met kids. Want een ongeluk zit in een klein hoekje
Verbanddoos. Wat hoort eigenlijk in een EHBO-doos te zitten?
Vergiftiging: Een ongeluk zit in een klein hoekje
Zomer ABC
De risico’s van een warme dag
De reisapotheek, wat neem je mee op vakantie?
Een brandwond zit in een klein hoekje
Voetblaren, niet ernstig wel pijnlijk
Bronvermelding
Tekst: Marion Middendorp
© afbeelding: 123rf.com
