Gebarentaal

Vandaag aandacht voor gebarentaal, want 28 september is het Werelddovendag, zowel in Nederland als in België. Deze dag werd in 1958 voor het eerst gelanceerd door de World Federation of the Deaf (WFD) onder de naam International Day of the Deaf. De maand is niet toevallig gekozen. De WFD wilde met deze dag namelijk ook vieren dat het in september 1951 was opgericht.

Moeilijk voorstellen

Als je zelf kunt horen, is het best lastig voor te stellen hoe het moet zijn om doof te zijn. Of om te gaan met iemand die doof is. Niet eventjes voor de lol je oren dichthouden, niet Oostindisch doof, nee, gewoon nooit iets kunnen horen. Slechts alleen kunnen communiceren met gebarentaal.

Aanpassingen

Je staat er niet bij stil als je zelf niet doof bent. Maar neem een simpel voorbeeld als een presentatie op school. Hoe ga je dat volgen als je doof bent? Ik werd er pas mee geconfronteerd toen ik op de middelbare school een doventolk zag staan. Dit was tijdens een presentatie van de school. Wat fijn dat deze er was! Op deze manier kon de dove moeder ook alles volgen wat er werd gezegd over het kiezen van het vakkenpakket.

Mijn kinderen lijken soms doof

Wanneer je als ouder doof bent, of een kind hebt die doof is dan is gebarentaal belangrijk om elkaar te begrijpen. Ik vroeg mij af hoe dit in de praktijk in zijn werk gaat en op wat voor problemen ouders met kinderen stuiten, wanneer er een doof iemand in het gezin is. Mijn kinderen lijken soms wel eens doof, maar ze zijn het gelukkig niet.

App voor dove ouders

Wanneer je als ouder doof bent, met een horend kind, dan is het best lastig, omdat je je kind niet hoort huilen bijvoorbeeld, je weet ook niet waarom je kind huilt. Er is een app voor dove ouders die ze waarschuwt wanneer hun kindje huilt en waarom deze huilt, zodat ze net zo snel kunnen reageren als horende ouders en dat is enorm belangrijk voor de ontwikkeling van het kind.

Wanneer je als ouder kunt horen en je kindje is doof, dan is dat best een aanpassing die je moet maken. Je kunt het in beide gevallen het beste al beginnen met gebarentaal als je kind nog een baby is. Dan pikken ze dit het makkelijkste op.

Gebarentaal

Gebarentaal wordt al van oudsher gebruikt en verschilt per land en kan zelfs per regio en generatie verschillen. Er zijn er inmiddels 130 bekend. Het is een taal die op een natuurlijke manier tot stand is gekomen door dove en slechthorende mensen zelf, dat is best wel bijzonder en iets om trots op te zijn! Een belangrijke erkenning van gebarentaal als echte taal, werd pas in 1963 voor het eerst gedaan door William Stokoe, een Amerikaanse taalkundige. Wist je dat het gebruik van gebarentaal lange tijd als niet wenselijk werd beschouwd en daarom niet gebruikt werd in het onderwijs?

Het was zelfs een tijd verboden. Dove mensen hebben zich daarom lange tijd geschaamd voor het gebruik van deze tweede, voor hun natuurlijke, taal. Pas in de jaren ’90 vond er een omslag plaats en werd het belang van het leren van gebarentaal als communicatiemiddel voor doven eindelijk erkent als belangrijk in hun opvoeding en onderwijs. Sindsdien wordt de taal gebruikt in het onderwijs voor dove kinderen en zijn er ook steeds meer horende mensen die deze tweede taal leren.

Het leren van gebarentaal schijnt niet zo moeilijk te zijn. Ik had mij er nog nooit in verdiept, maar wanneer je goed kijkt, dan zie je dat bepaalde gebaren inderdaad heel erg logisch zijn en dat het al snel duidelijk is wat ermee bedoelt wordt. Het lijkt me best leuk om te leren, handig zo’n tweede taal erbij.

Cursussen

Er zijn cursussen die je kunt volgen om gebarentaal te leren, maar je kunt ook via verschillende websites al diverse gebaren oppikken en leren. Er is zelfs een gebarenwoordenboek te vinden op internet. Je kunt er al mee beginnen als je kind nog een baby is door bijvoorbeeld verhalen te vertellen in gebarentaal. Het gebruik van mimiek is ook belangrijk in gebarentaal. Bij spraak werk je met stemverhoging en verlaging, om je woorden extra kracht bij te zetten, dat doe je in gebarentaal met je gezichtsuitdrukkingen. Het is ook handig als je kind leert liplezen en daarvoor is het belangrijk dat je de woorden heel duidelijk uitspreekt. Je gezicht is erg belangrijk om de gebarentaal te ondersteunen.

Er is een alfabet in gebarentaal, maar de meeste woorden maak je met één gebaar duidelijk, anders wordt het communiceren wel erg tijdrovend. De grammatica van gebarentaal is ook anders dan onze spreektaal, ze gebruiken bijvoorbeeld geen lidwoorden en de volgorde van woorden in een zin is anders.

Voorbeelden gebarentaal van woorden in één gebaar

Ik heb er een paar voor je opgezocht.

“Hoe gaat het?” gebaar je als “Goed?”.
Je vraagt duidelijk: “Goed?” en steekt daarbij je duim omhoog.

“Helpen” als je iemand wilt helpen of je wilt zelf hulp.
Je zegt duidelijk: “Help” en zet je twee vuisten bovenop elkaar.

“Eten” als je wilt eten of wilt vragen of iemand eten wil.
Je zegt duidelijk “Eten” en je zet je duim en wijsvinger op elkaar en beweegt deze twee maal richting je mond.

“Opzoeken in een boek”, wanneer je duidelijk wilt maken dat je iets opgezocht hebt in een boek, of je wilt iemand vragen iets op te zoeken in een boek.
Je houdt één hand plat omhoog en met de andere hand maak je bladerbewegingen, alsof je in een boek zoekt.

Zie je hoe logisch en makkelijk het eigenlijk is? Ook erg leuk om te leren als je geen dove kinderen hebt, want zo leer je wel om met dove mensen te praten. Succes!

Meer informatie

Babygebarentaal, communiceren met je baby
Hyperacusis, je hoort teveel

Bronvermelding

Tekst: Martine
Stockfoto: 123rf.com