Familiejargon en gezinshumor, hoe specifiek en bijzonder is dit?

Ieder gezin heeft ongetwijfeld bepaalde uitspraken of specifieke humor die alleen “insiders” kennen. Dit wordt ook wel familiejargon of gezinshumor genoemd. Zo hebben wij in onze familie, het woord ‘knoerst‘. Het komt van mijn vader af en het betekent eigenlijk helemaal niks. Je roept iemand en als diegene antwoord geeft, zeg je alleen ‘knoerst‘. Het slaat volstrekt nergens op, een heel flauw grapje, maar ‘knoerst’ gaat al tientallen jaren mee in onze familie.

Habbetjouwen

Zo gebruikte mijn opa bijvoorbeeld de woorden ‘habbetjouwen‘ (kibbelen) en ‘tjitjouwen‘ (trommelen op de tafel). Je moet maar weten wat het betekent als iemand tegen je zegt: ‘Stop met tjitjouwen.’

Woordspelingen en cynische humor

Ook humor kan heel specifiek zijn. Zelf houd ik van woordspelingen en cynische humor. Net op het randje, zonder iemand echt te willen beledigen of kwetsen. Ook houd ik van zelfspot. Ik ben alleen minder enthousiast wanneer iemand mijn zelfspot gebruikt om zelf te stralen. Dat vind ik meer in de categorie ‘leuk-doen-over-de-rug-van-een-ander’ vallen en daar ben ik wars van. Ik heb vroeger wel collega’s gehad die dachten over de rug van een – vaak minder mondige – collega, te kunnen shinen. Dat konden ze beter niet in mijn buurt doen, want ik gaf ze gelijk een fikse opmerking terug, zodat zij zelf in hun spreekwoordelijke hemd kwamen te staan.

Familiespecifiek

Jaren geleden hebben wij vijf jaar lang een pleegkindje in huis gehad. Hij kwam op driejarige leeftijd bij ons en toen viel mij op hoe familiespecifiek humor kon zijn. Als ik iets lekkers in huis had gehaald en ik begon dit uit te delen, vroeg Rocco wel eens: ‘Oh mam, mag ik ook!’ en dan zei ik eigenlijk standaard: ‘Nee natuurlijk niet, jou sla ik over’. Rocco, toen vijf jaar, wist niet beter dan dat dit een grapje van mij was en wist dondergoed dat hij gewoon zou krijgen. Dat was immers zijn ervaring. Maar toen ik in het begin hetzelfde grapje maakte tegen ons pleegkindje, begon hij gelijk te huilen… Stom van mij, want hij nam het natuurlijk letterlijk en kon nog geen flauw idee hebben dat het gewoon een stom vervelend grapje van mij was.

Het gebruik van specifieke termen en humor die alleen een beperkte groep mensen kent, geeft een saamhorigheidsgevoel, het gevoel van ‘ik hoor erbij, want ik weet wat ermee wordt bedoeld’. Het vormt ook de basis voor de populariteit van sommige vloggers. Zij maken van deze wetenschap gebruik, door bepaalde elementen of uitdrukking in iedere vlog terug te laten komen. Voor de kijkers is het herkenbaar, waardoor er een ‘ik hoor erbij’ gevoel wordt ervaren.

Bewust anders horen

Een andere specifiek woordenspel in ons gezin dat ik zelf vaak toepas is woorden met opzet anders ‘horen’. Ik geef een voorbeeld: Rocco is heel boos en roept dat ik de meest afgrijselijke moeder ben van heel de wereld. Ik reageer dan terug met: ‘Ja liefje, ik hou ook heel erg veel van jou.’ In zijn boze bui, roept hij dan nog harder: ‘Ik zeg niet dat ik van je hou, ik haat je!’ En ik blijf stoïcijns doorgaan met net te doen alsof ik iets totaal anders versta. Het is overigens erg frustrerend als je aan de boze kant staat en iemand laat je boze woorden niet binnen komen.

Ik heb het ooit eens als tip aan Rocco meegegeven, een paar jaar geleden. Hij werd door een meisje gepest op school en werd voor allerlei lelijke dingen uitgemaakt. Hij was daar erg verdrietig over en voelde zich machteloos. Ik gaf hem de tip mee, om ‘mijn spelletje’ ook bij haar toe te passen, maar dan net een beetje anders. Dus als zij hem uitmaakte voor gemene dingen, hij zou reageren met: ‘Nee meisje, ik ben niet verliefd op jou. Ik weet dat je mij leuk vindt, maar het is niet wederzijds. Sorry.’ Nadat hij dit een paar keer had toegepast op school, was hij van haar gepest af. Zij schaamde zich namelijk rot als hij dit tegen haar zei, zeker naar haar vriendinnen toe.

Ik vind lachen belangrijk en ik vind het nog steeds heerlijk om de slappe lach te hebben. Tot aan pijn in mijn buik toe. Gelukkig delen Rob en ik elkaars humor, zodat we soms hikkend van de lach op de bank zitten of in bed liggen. Vaak gaat het om helemaal niks. Volgens Rocco zijn wij behoorlijk ‘koekoek’, maar ik weet zeker dat hij diep in zijn hart stiekem moet mee lachen…

Meer informatie

Ik hou van jou, veel meer dan alleen een handvol woorden
Lachen is gezond! Ontdek 5 tips om vaker te lachen

Bronvermelding

Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com