Rhesusfactor en zwangerschap, waarom is dit belangrijk?

Naast de bloedgroepen A, B, AB en O bepalen de rode bloedcellen nog een kenmerk, namelijk de rhesusfactor. Ongeveer 85% van de mensen heeft de rhesusfactor rhesus(D)-positief. Bij de overige 15% ontbreekt de rhesusfactor. Deze mensen worden rhesus(D)-negatief genoemd. Op zich maakt dat helemaal niet uit maar als een rhesus(D)-negatieve vrouw zwanger is van een rhesus (D)-positieve baby, kan dit aanleiding zijn tot het vormen van antistoffen door de moeder.

Rode bloedcellen in de bloedbaan

Tijdens de zwangerschap maar vooral tijdens de geboorte is het mogelijk dat er rode bloedcellen van de baby in de bloedbaan van de moeder komen. Het lichaam van de moeder gaat als reactie hierop antistoffen aanmaken. Meestal gebeurt dit na de bevalling, zodat de kans op problemen bij een eerste kindje vaak niet zo groot zijn.
Bij een volgende zwangerschap gaan deze antistoffen door de moederkoek heen en kunnen bij de baby komen. Als de baby rhesus negatief is, maakt het niet uit. Is hij echter positief dan worden zijn rode bloedcellen aangevallen door de anti D antistoffen en de rode cellen voor een deel afgebroken.

Behandeling

In de 27e week wordt er bloedonderzoek bij de baby gedaan. Om het proces van de aanmaak van antistoffen voor te zijn krijgt de moeder wanneer zij zwanger is van een rhesus D positief kindje, in de 30e week van haar zwangerschap anti D toegediend zodat eventuele binnengekomen D positieve rode cellen van de baby, worden vernietigd en er daardoor geen antistof wordt aangemaakt.

Rhesusbaby’s vroeger

Vroeger was dit een groot probleem. Een groot deel van de rhesusbaby’s overleed of overleefde het maar had dan wel bepaalde afwijkingen. Tegenwoordig wordt er goed op gecontroleerd en naar gehandeld. Bij een eerste zwangerschap is de kans op problemen nog niet zo groot, maar bij een volgende zwangerschap is er meer kans op een heftige reactie. Belangrijk dus om het bloed tijdig te controleren.

Gevaar voor je kindje

Wanneer er afweerstoffen bij het kindje komen, kunnen de rode bloedcellen van de baby worden afgebroken. Dit kan bij de baby bloedarmoede veroorzaken en groeiachterstand. In heel ernstige gevallen kan je kindje afwijkingen krijgen.

Symptomen rhesusfactorproblemen

Tijdens de zwangerschap kunnen de volgende symptomen zichtbaar zijn:
De foetus is minder beweeglijk
Er is teveel vloeistof rond de foetus

Na de geboorte kunnen de volgende symptomen zichtbaar zijn:

Je kindje heeft groeiafwijkingen
Hij heeft ademhalingsproblemen
Zijn lever en/of milt kan vergroot zijn
Zijn huid is wat gelig gekleurd

Bloedgroep bepaalt

Het is dus belangrijk tijdens de zwangerschap de bloedgroep van de moeder te bepalen en te weten welke Rhesusfactor zij heeft. Doorgaans gebeurt dit in de twaalfde week van de zwangerschap. Ook als dit al in een vorige zwangerschap is bepaald. In het bloed wordt gelijk gekeken naar antistoffen van zeldzamere bloedgroepen.

Wat bepaalt de rhesusfactor?

Er zijn meerdere genen die een rol spelen in het erven van de rhesusfactor. Je krijgt zowel een gen van de moeder als van de vader. Samen bepalen ze welke rhesusfactor het kindje krijgt.

1) Vader en moeder geven D + D door > kind is DD = rhesus-positief
2) Vader en moeder geven D + d door > kind is Dd = rhesus-positief
3) Vader en moeder geven d + d door > kind is dd – rhesus-negatief

Onderzoek en behandeling

Het eerste bloedonderzoek is gratis. Heb je een vervolgonderzoek of een behandeling nodig omdat het laboratorium antistoffen tegen bloedgroepen heeft gevonden? Dit valt binnen de reguliere zorg. De kosten hiervan vallen onder je zorgverzekering. Het eigen risico van je zorgverzekering geldt niet voor kinderen onder de 18 jaar.

Meer informatie

Eerste afspraak verloskundige
Wat doet een verloskundige? En wat niet?
Prenatale screening of zwangerschapsscreening – Welke zijn er?
Controles tijdens de zwangerschap
Zwangerschapsspiekbrief – Wanneer regel je wat?
Woordenlijst voor de zwangere vrouw
Medisch alfabet

Bronvermelding

Tekst: Marion Middendorp
Stockfoto: 123rf.com